(PJESA 1): MALI I OLIMPIT: PORTRETIZIMI I PARAJSËS NË ART - Cili është kuptimi i artit fetar?

(PJESA 1): MALI I OLIMPIT:
PORTRETIZIMI I PARAJSËS NË ART

Cili është kuptimi i artit fetar?

Nga Revista ARTSPER

Fjala parajsë sjell ndër mend imazhe të ndryshme për njerëz
të ndryshëm. Për disa, ajo mund të jetë Kopshti i Edenit, ndërsa për të tjerë
mund të jenë plazhet me rërë të bardhë të një ishulli tropikal. Megjithatë, në
origjinën e saj, parajsa i refereohet Malit Mistik të Olimpit, shtëpia e
Zeusit, mbretit të Zotave. Me ardhjen e Krishtërimit, Mali i Olimpit dhe
legjendat e mitologjisë greke u lanë pas, dhe parajsa fitoi një kuptim të ri. Për
pasojë, në Rilindje u krijua një formulë e re për portretizimin e parajsës në
art. Prej asaj kohe, portretizimet tona të parajsës kanë formësuar përgjigjen
tonë ndaj kësaj formule.

Në fillim, arti fetar u përdor si një instrument. Në shekullin
e 13-të dhe 14-të Kisha ishte një patrone e madhe e arteve. Ajo kërkonte ta bënte
Biblën më të aksesueshme dhe më të identifikueshme me masat. Duke paraqitur
subjektet humaniste në mjedise natyrale, piktorët e Rilindjes së hershme kërkonin
t’i bënin alegoritë fetare më relevante për jetën e përditshme. Rrjedhimisht, u
përhapën portretizimet e detajuara figurative të skenave biblike. Mali i Olimpit
konsiderohej njëherësh si një vend fizik dhe metaforik, parajsa konsiderohej përtej
imagjinatës njerëzore. Rrjedhimisht, formula e përgjithshme e artit fetar dukej
se përfshinte portretizime të detajuara, figurative të skenave biblike dhe
portretizimet jo figurative të parajsës. Për shembull, krahasoni detajet e peisazheve
të ferrit të Hieronymus Bosch me paraqitjet e tij të mjegullta të parajsës.

Piktura 1: Paul Troger, Lavdia e Parajsës, 1792

Piktura 2: Hieronymus Bosch, Vizionet e ardhshme, 1490