’Sonata e hënës’ nga Beethoven-i, është ndoshta pjesa më e
famshme që është shkruar ndonjëherë. Kjo është e mrekullueshme, duke menduar
që, ky titull me të cilin e njohim ne sot, nuk i është dhënë nga vet
Beethoven-i.
Kushdo që, ta ketë shpikur atë, e ka shpikur për
përjetësi.
Por, titulli nuk vjen nga Beethoven. Sipas meje, kjo është
edhe arsyeja përse kaq shpesh kjo sonatë luhet në një mënyrë kaq artificiale –
me ëndërritje, me dritë hëne…Nëse fillimi i sonatës është ëndërrimtare dhe na
kujton dikë prej drite hënë, pse jo…Por, në fakt, po ta mendosh mirë, është
interesante që këtë pjesë ta krahasosh me atë që Mozart-i ka shkruar për operan
e tij ’Don Giovanni’ – çastin kur Giovanni godet me thikë komandantin, ai
rrëzohet përtokë, i plagosur dhe pastaj vijon kjo muzikë…(2:30) që është
ekzaktësisht e njëjtë me atë të ’Sonatës së hënës’. Mendoj që…në fakt, dikush
më ka thënë dikur se në shënimet e Beethoven-it ka pasur disa rrjeshta të
shkruara nga ’Don Giovanni’ thjeshtë të transpozuara në gjysëm-toni, që do të
thotë, gjysëm-toni më të lartë dhe aty shënon edhe fillimin e ’Sonatës së
hënës’.
Ndoshta, ajo flet për vdekjen…ku i dihet?! Në fakt, ky
ritëm është i ngjashëm me ritmin e marsheve të funeraleve. Kjo është arsyeja
përse preferoj një ritëm të qëndrueshëm dhe në formë marshi, së bashku me këtë
shoqërim kaq të butë notash.
Si do që të jetë, e drejtë ose e gabuar, ajo është kthyer
në një nga pjesët me të të njohura dhe në rininë time atë e dëgjoje në çdo
koncert. Tani, duket sikur njerëzit janë paska të lodhur me të dhe nuk luhet më
aq shpesh.
Titulli ’i hënës’, ose ajo që unë mendoj që është më shumë
e ngjashme me një muzikë funerali, ka të bëjë vetëm në kohën e 4-ërt. Ndërsa,
koha e dytë është shumë e thjeshtë, pak a shumë si një ’minuet’ (ritmi i një
lloji kërcimi të ngadaltë i përdorur në ballot shtetërore, veçanërisht i
famshëm në shekullin e XVIII-të) ose ’scherzo’ (i referohet një kohe e cila
zëvendëson një ’minuet’ si kohë të tretë në një vepër me katër kohë, të tilla
si në një simfoni, ose një sonatë), ndërsa koha e katërt është shumë e
stuhishme.
Burimi: https://www.youtube.com/watch?v=EZsBi50VbXw&index=3&list=PLErHuBsy75wzNtI5pjaDqwyM_C_RdipXn
Përzgjodhi dhe përktheu Enkeleda Suti
