Veprat shokuese,
të gjalla, të papërpunuara të cilat shpërthyen vlerat borgjeze
Nga ARTSY
Në fund të shekullit, një ajër i trashë, i rëndë kishte rënë
përmbi ‘fantazmat’ krijuese të Gjermanisë. Artistët nëpër qytetet kozmopolitane
si Mynihu, Drezdeni, dhe Berlini ishin të frustruar. Ata ndjeheshin të mbytur
nga doket dhe traditat strikte borgjeze dhe edukimi për artin i sponsorizuar
nga shteti, që në atë kohë dominonte kulturën dhe estetikën e vendit. Në vitin
1905, një grup i vogël piktorësh vendosën të rebeloheshin. Në vend të
kompozimeve të ngurta dhe të drejtëpërdrejta, ata hodhën në kanavacat e tyre
fragmente të gjalla, me një përzierje ngjyrash, duke zbërthyer format e shfrenuara
‘bruto’. Veprat që pasuan ishin vepra arti bruto, të papërpunuara, thellësisht
emotive dhe shokuese.
Këta artistë u bënë të njohur si Ekspresionistët Gjermanë:
pasardhës të një lëvizje eksperimentale, shumëftyrëshe e lidhur së bashku nga
besimi se arti duhet të shprehë emocion dhe të sfidojë konservatorizmin social
të epokës në këtë proces. Një grup artistësh nga Drezdeni, i udhëhequr nga Ernst
Ludëig Kirchner, të njohur si ‘Die Brücke’, u
krijua në vitin 1905. Bashkëatdhetarët e tyre në Mynih, të kryesuar nga Wassily Kandinsky, Franz
Marc, dhe Gabriele Münter, u bashkuan disa vite më vonë nën emrin ‘Der Blaue Reiter’ (Kalorësit Blu). Të dy këto grupe artistësh realizuan vepra
të ndezura nga emocionet dhe të frymëzuara nga pavetëdija. Duke qenë se,
pikturat e tyre u bënë më pak përfaqësuese, ata vizatuan gjithashtu kompozime
sipas një perspektive të sheshtë dhe të thjeshtësuar si ato të gravurave dhe
printimeve në dru. Format vibruese dhe të shformuara që ‘popullojnë’ kanavacat
e tyre shtruan rrugën për abstraksionin e mesit të shekullit.
“Sot arti po lëviz në drejtime për të cilat të parët tanë
kishin një ide të vagullt, Kalorësit e Apokalipsit dëgjohen duke galopuar nëpër
ajër,” shkroi Franz Marc për këtë lëvizje dehëse në manifestin e tij të ‘Kalorësve
Blu’, të vitit 1912. “Ngazëllimi artistik mund të ndjehet nëpër të gjithë Evropën,
artistët e rinj po sinjalizojnë njëri-tjetrin nga të gjitha anët.”
Në vitet 1920, Objektiviteti i Ri që u
zhvilluar në pëeriudhën e ndërluftës (referuar, veçanërisht
ndërmjet dy luftrave botërore të 1918 dhe 1939). Artistët e gjendur në Berlin
si Otto Dix, Käthe Kollwitz, dhe Max Beckmann u fokusuan në tematikat politike,
të lidhura shpesh me tmerret e Luftës së Parë Botërore dhe sulmin psikologjik ndaj
qytetarëve gjerman. Këto vepra janë të mbushura me njerëz thatanik, të dëshpëruar
dhe epshor, të cilët shpesh paraqiten në printime të zymta bardh e zi, form të thjeshtësuara
dhe në paleta fantazmike, duke theksuar subjektin e tyre të errët dhe
melankolik.
Piktura, Dr Rosa Schapire 1919, Karl Schmidt-Rottluff
Burimi:
Përzgjodhi
dhe përktheu – Enkeleda Suti.
