THESARËT E FSHEHUR: ÉDOUARD VUILLARD DHE MUZAT E TIJ - Muza si dritë udhëheqëse!

Nga PRESTIGJOZJA SHËPIA E ANKANDEVE CHRISTIES

Édouard
vuillard nuk u martua kurrë, megjithatë ai u ngërthye
nga dy gra, pianistia Misia
Natanson dhe nga e bukura e shoqërisë, Lucy
Hessel.
Më 27 shtator, dy piktura të kushtueshme të muzave të tij u ofruan në shitjen e
Thesarëve të Fshehur nga Christie-s.

Kur Vuillard
pikturoi “La femme au fauteuil” (Misia et Thadée Natanson) në vitin 1896,
ai ishte i dashuruar me subjektin e tij, mesmerizuesen e bukur Misia Natanson.
Misia u martua me gazetarin qejfli dhe mbështetësin e palodhur të grupit
‘Nabis’, Thadée Natanson. Çifti përbënin një çift të magjishëm dhe artisti
shpejt ra në botën e tyre bohemiane.

Sensuale
dhe e largët, Misia ishte muza e përsosur për Vuillard-in, i cili e paraqiste
atë në një mjedis të brendshëm llouksoz, me veshje të ngushta. Në fakt, e
zbukuruar në mënyrë kaq të ndërlikuar është dhoma saqë dekori duket sikur
pluskon i lirë nga muret, dhe pianistia e veshur me sqimë thuajse zhduket në
sfond, për të krijuar një kanavacë origjinale, të pasur dhe befasuese.

Përkushtimi
i Vuillard-it vazhdoi i pakëmbyer deri kur Misia la bashkëshortin e saj për botuesin
e pasur Alfred Edwards. I deprivuar, artisti gjeti mbështetje tek mikëpritësja
e njohur në shoqëri, Lucy Hessel, bashkëshortja e tregarti të tij të artit, Jos
Hessel.
Mjedi i saj ishte elita e Parisit së ekpokës së fundshekullit (fin-de-siècle): një
botë sallonesh aristokratike dhe personazhesh të spikatuara të shoqërisë të
cilat magjepsnin estetët kulturor që vinin. Vuillard u magjeps, dhe e pikturoi
Lucy-n brenda utopisë kaq shumë të dëshiruar. Nëpërmjet patronëve të tij, Vuillard
fitoi akses në këtë rreth të kultivuar dhe u kthye në një piktor portretist
shumë të kërkuar – jo se ai e konsideroi ndonjëherë veten si të tillë, madje një
herë ai deklaroi, ‘unë nuk pikturoj portrete, unë pikturoj njerëzit në mjediset
e tyre.’

Vuillard
mbeti i përkushtuar ndaj Lucy Hessel, të cilën ai e përshkruante si “dritën udhëheqëse’.

Si
bashkëkohësi i tij letrar, Marcel Proust, Vuillard u konsumua nga detyra e
dokumentimit të kësaj bote të privilegjuar nga perspektiva e një të jashtmi,
duke mbushur madje edhe pikturat e tij më intime me një farë shkëputjeje.

Piktura
“Intérieur, la dame en noir” është
një shembull shumë i mirë i kësaj. Lucy, në një fustan të zi të modës,
paraqitet duke rregulluar kapelën e saj. Dhoma në ‘rue de
Rivoli’ është e mobiluar me mobiljeri lluksoze dhe pikturat në mur reflektojnë
shijen e Hessels-it për artistët më radikal të kohës.

Piktura
‘Légende de chevalerie’ e postimpresionistit dhe mikut simbolist, Maurice Denis,
e pikturuar në vitin 1893 – e cila u shit nga Christie-s në mars të vitit 2018
për një rekord prej 703,500 euro – varet sipër kokës së Lucy-t, ngjitur me
pikturën ‘Femme
de maison-Pierreuse’ të Henri de Toulouse-Lautrec. Këty mund të
identifikohen gjithashtu dy piktura nga Paul Cézanne: ‘Cinq baigneueses’,
sipër kornizës së derës, dhe pjesërisht e dukshme – portreti i Madame Cézanne,
larg në të djathtë të pikturës. Kjo është shtëpia e një çifti
tejet modern.

Po për
artistin që e ka pikturuar atë? Ne kemi disa ide rreth personalitetit të Vuillard-it.
Ai ishte një beqar, i cili jetoi me të ëmën e tij rrobaqepëse deri në të gjashtëdhjetat,
por ai ishte gjithashtu, disi qartë, një burrë qyteti.

Edhe
Proust-i e kishte të vështirë ta përkufizonte – personazhi Zen, Elstir në
kujtim të gjërave të së shkuarës, mendohet që të jetë një përshkrim i artistit
të turpshëm, por me shpirt të lirë, zemërthyer nga Misia.

Pas
Luftës së Parë Botërore, pikturat u panë si nostalgjike – një paraqitje e një
botë të pafajshme, e cila tani ishte e humbur. Megjithatë, kjo injoron qasjen
pafundësisht radikale të Vuillard-it ndaj pikturës. Një simbolist dhe anëtar i
grupit të arstistëve ‘Les Nabis’, Vuillard-i kërkonte të çlironte ngjyrën, duke
e përdorur atë për të shprehur idetë dhe emocionet e tij.

Ai
kishte një tendencë për të hutuar pozuesit e tij me mjedisin, me atë çka i
rrethonte, duke krijuar skena të sheshta, me modele të zbukuruara të cilat
kishin një cilësi teatrale. Vëmendja e tij ndaj dizanjit dhe pëlhurave ishte ndoshta
një trashëgimi e profesionit të së ëmës si një rrobaqepëse, ndërsa mjediset e
brendshme që duken si skena, janë frymëzuar nga koha e tij si një dizenjues
skenash. Si një admirues i Ibsen-it dhe i Strindberg-ut, ai e dinte se, një
skenë shtëpiake, me emocionet e ndrydhura dhe me dhimbje të pashprehura, mund
të ishin po aq të fuqishme sa një veprim agresiv.

(Imazhi
1: Portretet e Édouard Vuillard-it të muzikantes Misia Natanson dhe të së bukurës
sëë shoqërisë, Lucy Hessel, reflektojnë një 40 vjeçar, i cili po merret me
paraqitjen e elementeve të ndryshme të shoqërisë pariziene)

(Imazhi 2: Édouard
Vuillard, “La femme au fauteuil”, 1896)

(Imazhi 3: Édouard Vuillard, “Intérieur”, la dame en noir, rreth vitit 1904)

(Imazhi 4: Lucy Hessel dhe bashkëshorti i saj ishin
koleksionistë të shumicës së artistëve modernë të ditës, siç mund të shikohet në
pikturat që stolisin sallonin e Hessels’-it, siç paraqitet nga Vuillard në këtë
vepër: “Maurice
Denis, Légende de chevalerie”, 1893)

(Imazhi 5: Lucy Hessel në sallonin “La Terrasse”, një
vilë e marrë me qira në Vasouy afër Honfleur në një vijë bregdetare të modës në
Normandi, 1904)

(Imazhi 6: Édouard Vuillard dhe Lucy
Hessel në Amfreville, në Normandi, 1907)