Të shikojmë me sytë e
mendjes!
Piktura “Të dashuruarit I” (1928), është një nga pikturat
e një grupi të vogël pikturash të pikturuara nga Rene Magritte në Paris në
vitet 1927-28, ku identiteti i figurave mbështillet mistershëm nga një rrobë/vello
e bardhë. “Të dashuruarit I” e vitit 1928 ndodhet në Galerinë Kombëtare
Australiane; ndërsa piktura tjetër me titull të ngjashëm, thuajse me të njëjtën
datë dhe madhësi, piktura “Të dashuruarit II” është pjesë e koleksionit të Richard
S. Zeisler, në Nju Jork, ku të njëjtat kokë të mbështejlla me një rrobë/vello të
një burri dhe të një gruaje, të shfaqura në pikturën e galerisë përpiqen të
puthin njëri-tjetrin përmes rrobës/vellos gri të vendosur në kokat e tyre.
Origjina e këtij imazhi shtetësues i është atribuar
burimeve të ndryshme të imagjinatës së Magritte. Si shumë nga shkokët e tij
surrealist, Magritte ishte i magjepsur nga ‘Fantoms,’ heroi i mjegulluar i serisë
thriller që doli për herë të parë në formë tregimi në vitin 1912, dhe shumë shpejt
pas kësaj në film të realizuar nga Louis Feuillade. Identiteti i ‘Fantomas’ nuk
tregohet kurrë; ai shfaqet në film i maskuar me një rrobë apo çorape në kokën e
tij. Një burim tjetër për kokat e mbështjella me rrobë/vello në pikturat e Magritte
është sugjeruar që të jetë në kujtim të vetvrasjes së nënës së tij. Në vitin
1912, kur Magritte ishte vetëm 13 vjeç, nëna e tij u gjet e mbytur në lumin
Sambre; kur trupi i saj u nxorr nga lumi, këmisha e saj e natës u gjet e mbështjellë
rreth kokës së saj.
Vet Magritte nuk i pëlqente shpjegimet mbi elementët e misterit
në imazhet e tij. Stili i tij i shmangej qëllimisht supozimeve se këto imazhe ishin
thjesht shprehje e fantazisë apo neurozave personale. Ato janë imazhe të
llogaritura për të shkyçur anën e errët të mendjes. Tek “Të dashuruarit”, një
burrë dhe një grua bashkohen në një xhest të ëmbël, thuajse sikur dikush po i
bën atyre një fotografi.
Ajo mund të jetë një fotografi pushimesh, me çaste të gjelbëruara
të bregut të Normandisë dhe të detit përtej. Por nëpërmjet rrobës/apo vellos së
thjeshtë që mbulon kokat e tyre, të tërhequr përkundrejt fytyrave të tyre dhe
që gjarpërohen si litarë nëpër shpatullat e tyre, intimiteti spontan i këtij ‘peisazhi
pushimesh’ kthehet në një spektër tjetërsimi, mbytjeje, madje edhe vdekjeje. I
zakonshëm nga jashtë, madje edhe absurd, ky imazh bëhet real në mënyrë të trishtueshme
në sytë e mendjes.
Burimi: https://www.renemagritte.org/the-lovers-1.jsp
Përzgjodhi dhe përktheu – ENKELEDA SUTI.
