SURREALIZMI
Në një revolucion kundër një shoqërie të sunduar nga mendimi racional, Surrealistët u morën me “realitetin superior” të pavetëdijes
Nga MoMA Learning
(Muzeu i Artit Modern të Nju Jorkut)
Surrealizmi ishte një lëvizje artistike, intelektuale dhe letrare e drejtuar nga poeti André Breton nga viti 1924 deri në Luftën e Dytë Botërore. Surrealistët kërkuan të rrëzonin rregullat shtypëse të shoqërisë moderne, duke shkatërruar shtyllën kurrizore të mendimit racional. Për ta bërë këtë, ata u përpoqën të merreshin me “realitetin superior” të mendjes së pavetëdijshme. “Tërësisht kundër rrymës,” ka thënë Breton, “në një reagim të dhunshëm kundër varfërimit dhe sterilitetit të proceseve të mendimit që rezultuan nga shekuj të tërë racionalizmi, ne u kthyhem tek e mrekullueshmja dhe e advokuam atë pa kushte.”
Shumë nga parimet e Surrealizmit, duke përfshirë një theks tek automatizimi, përdorimi eksperimental i gjuhës, dhe objektet e gjetura, kanë qenë të pranishme deri në një farë mase tek lëvizja Dada që i parapriu Surrealizmit. Megjithatë, Surrealistët sistematizuan këto strategji brenda kuadrit të teorive të psikologut Sigmund Freud mbi ëndrrat dhe mendjen e pavetëdijshme. Në Manifeston e Surrealizmit të vitit 1924, Breton e përkufizoi Surrealizmin si “Automatizimi psikik në gjendjen e tij të pastër, nëpërmjet të cilës njeriu përpiqet të shprehë…funksionimin aktual të mendimit…në mungesë të çdo kontolli të ushtruar nga arsyeja, me përjashtim të ndonjë shqetësimi estetik apo moral.”
Dada & Surrealizmi
Ndonëse Dada ishte e decentralizuar në termat e gjeografisë dhe lidershipit, qendra e Surrealizmit është Parisi, me Breton në krye. Ndonëse Dada në shumë mënyra ishte një lëvizje anarkike, Surrealistët njihen për angazhimin në veprimet kolektive në grup.
Rrethi Surrealist ishte relativisht koheziv, por individët brenda saj vinin nga një varietet kombesh, dhe qasjet e tyre artistike ishin në mënyrë të ngjashme të ndryshme. Ata besonin se vizatimet automatike çkyçnin përmbajtjet e mendjes së pavetëdijshme, ndërkohë që pikturat e peisazheve hiper-reale të sjellin në mendje imazherinë e mistershme të ëndrrave. Kombinimet e papërshtatshme të objekteve të gjetura të kombinuara në kolazhe Surrealiste, tregonin mbi tensionet seksuale dhe forcat psikologjike, të cilat ata besonin se ishin të fshehura mu poshtë sipërfaqes së realitetit.
Burimi: https://www.moma.org/learn/moma_learning/themes/surrealism/
Copyright i përkthimit www.enkeledasuti.com
Përzgjodhi dhe përktheu Enkeleda Suti.
